Μιλώντας στα κείμενα της Λογοτεχνίας για την Ελισάβετ Μαρτινέγκου -μία από τις πρώτες ελληνίδες συγγραφείς του 19ου αι. - κάναμε μια πρώτη γνωριμία μαζί της και μεταφερθήκαμε νοερά σε μια εποχή που οι συνθήκες ζωής των γυναικών ήταν τελείως διαφορετικές.
Στα πλαίσια του μαθήματος ζητήθηκε από τους μαθητές να γράψουν υποδυόμενοι τη συγγραφέα μια σελίδα στο ημερολόγιο της.Ας διαβάσουμε τι έγραψαν η Αγγελική Αθανασιάδη και η Καρολίνα Αγγέλοβα :
25 Μαρτίου 1821
Αγαπητό ημερολόγιο,
είναι μια βροχερή μέρα στη Ζάκυνθο, όπως συνηθίζει να είναι πάντα. Εγώ εδώ κλεισμένη στο δωμάτιό μου νοιώθοντας παγιδευμένη στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μου. Σιχαίνομαι το γεγονός ότι πρέπει να μένω πάντα συνέχεια στο σπίτι. Πάντα ήθελα να δω πως είναι ο κόσμος έξω από αυτή τη φυλακή. Η μόνη παρηγοριά μου είναι το γράψιμο. Όταν γράφω χαλαρώνω. Άραγε πως να ήταν η ζωή μου χωρίς αυτό; Δεν θέλω να το φαντάζομαι. Η ζωή μου θα ήταν ένας εφιάλτης που δεν θα τελείωνε ποτέ. Μακάρι να μπορούσα να κλειστώ σε ένα μοναστήρι όπου θα αφοσιωνόμουν αποκλειστικά στο γράψιμό μου. Σίγουρα εκέι να ένοιωθα πιο ελεύθερη. Το χειρότερο από όλα όμως είναι ότι ο αδερφός μου και ο θείος μου με αναγκάζουν να παντρευτώ με καποιον που δεν θέλω. Είναι 20 χρόνια μεγαλύτερός μου και το μόνο που σκέφτεται είναι η περιουσία. Από ότι βλέπω θα αργήσει αυτός ο αρραβώνας. Ευτυχώς! Τι δυστυχισμένη ζωή είναι αυτή. Αχ θεέ μου, μακάρι να ήμουν άντρας. Μακάρι να μην ξαναφορόυσα αυτά τα μακρυά φορέματα που με ταλαιπωρούν τόσο πολύ. Μακάρι να μπορούσα να πολεμήσω στον πόλεμο υπερασπίζοντας την πατρίδα μου. Μακάρι όλες οι γυναίκες να ήμασταν πιο ελεύθερες...!
Αγαπητό ημερολόγιο,
είναι μια βροχερή μέρα στη Ζάκυνθο, όπως συνηθίζει να είναι πάντα. Εγώ εδώ κλεισμένη στο δωμάτιό μου νοιώθοντας παγιδευμένη στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μου. Σιχαίνομαι το γεγονός ότι πρέπει να μένω πάντα συνέχεια στο σπίτι. Πάντα ήθελα να δω πως είναι ο κόσμος έξω από αυτή τη φυλακή. Η μόνη παρηγοριά μου είναι το γράψιμο. Όταν γράφω χαλαρώνω. Άραγε πως να ήταν η ζωή μου χωρίς αυτό; Δεν θέλω να το φαντάζομαι. Η ζωή μου θα ήταν ένας εφιάλτης που δεν θα τελείωνε ποτέ. Μακάρι να μπορούσα να κλειστώ σε ένα μοναστήρι όπου θα αφοσιωνόμουν αποκλειστικά στο γράψιμό μου. Σίγουρα εκέι να ένοιωθα πιο ελεύθερη. Το χειρότερο από όλα όμως είναι ότι ο αδερφός μου και ο θείος μου με αναγκάζουν να παντρευτώ με καποιον που δεν θέλω. Είναι 20 χρόνια μεγαλύτερός μου και το μόνο που σκέφτεται είναι η περιουσία. Από ότι βλέπω θα αργήσει αυτός ο αρραβώνας. Ευτυχώς! Τι δυστυχισμένη ζωή είναι αυτή. Αχ θεέ μου, μακάρι να ήμουν άντρας. Μακάρι να μην ξαναφορόυσα αυτά τα μακρυά φορέματα που με ταλαιπωρούν τόσο πολύ. Μακάρι να μπορούσα να πολεμήσω στον πόλεμο υπερασπίζοντας την πατρίδα μου. Μακάρι όλες οι γυναίκες να ήμασταν πιο ελεύθερες...!
Αγγελική Αθανασιάδη Γ1
Αγαπητό
μου ημερολόγιο
Σήμερα 30
Οκτωβρίου 1825 συνάντησα τον μελλοντικό μου σύζυγο. Τον άκουσα να μιλάει με τον πατέρα μου για την
προίκα που θα έδινε για μένα. Και αναρωτιέμαι πώς γίνεται η γυναίκα να
πουλιέται; Γιατί να μην αναγνωρίζονται τα δικαιώματά της; Εάν είναι άχρηστη και
τόσο υποτιμημένη γιατί φτιάχτηκε από το Θεό; Τόσα πολλά ερωτήματα που δεν
μπορεί κανείς να μου απαντήσει. Άλλωστε ποιος θα καθόταν να ακούσει μια γυναίκα
να γκρινιάζει; Αφού με το ζόρι ο αδερφός μου
και ο θείος μου μού μιλάνε. Αχ! Τι
θα κάνω; Γιατί να ζω έτσι; Γιατί να υπάρχουμε; Ποιο το όφελος από όλα αυτά; Δε
θα ήταν πολύ καλύτερα να ζούσαμε σε έναν κόσμο που οι άντρες με τις γυναίκες θα
είναι ίσοι; Όπου θα μπορούσαμε να διαλέγουμε με ποιον θα παντρευτούμε; Όπου οι
γυναίκες θα μπορούσαν να φοράνε παντελόνι; Δεν είναι δίκαιο! Όλα αυτά με κάνουν
να θέλω να παραιτηθώ! Όμως από την άλλη θέλω να μείνω για να βοηθήσω τον κόσμο!
Μόνο που σκέφτομαι ότι υπάρχουν γυναίκες χωρίς λεφτά με μικρά παιδάκια που ίσα
ίσα μαζεύουν λεφτά για ένα ψωμί με κάνει να θέλω να σηκωθώ και να κάνω
επανάσταση! Όχι για μένα… αλλά για τον κόσμο όλο! Θέλω να βοηθήσω τους
ανθρώπους. Θέλω να θυμούνται το όνομά μου μετά από χρόνια. Θέλω να υπάρχω και
μετά τον θάνατό μου. Πώς; Δεν ξέρω! Το μόνο που ξέρω είναι ότι αυτός ο κόσμος
είναι άδικος και πρέπει κάποιος να κάνει το πρώτο βήμα ,ώστε να γίνει πιο
δίκαιος!
Καρολίνα Αγγέλοβα Γ1
22 Φεβρουαρίου 1825
Αγαπημένο μου ημερολόγιο
Κάθε μέρα που περνάω μέσα σε αυτό το αδιαπέραστο κλουβί, τόσο πιο πολύ νιώθω πως χάνω τον εαυτό μου. Σηκώνομαι από το κρεβάτι και αρνούμαι να πιστέψω πως είμαι καταδικασμένη να ακολουθήσω μια ζωή, την οποία δεν ελέγχω εγώ, να παντρευτώ κάποιον τον οποίο δεν θέλω και να μείνω μια ζωή άπραγη και κλεισμένη σε αυτό το σπίτι. Από ό, τι φαίνεται, πρέπει να ζητάω πράγματα ανέφικτα και παράλογα για μια γυναίκα και αυτό είναι που δεν μπορώ να αντέξω. Νιώθω όλο και περισσότερη θλίψη κάθε μέρα που περνάει, αλλά όχι μόνο για την ευτυχία μου, αλλά και για το γεγονός ότι είναι σαν να μην υπάρχω. Σαν να είμαι απλά ένα αντικείμενο συναλλαγής, το οποίο δεν έχει δικαιώματα παρά μόνο υποχρεώσεις. Μια φορά είχα την ελπίδα πως θα δραπέτευα από το κελί που ήμουν αιχμάλωτη και θα έφευγα για να ακολουθήσω το όνειρό μου. Φόρεσα κουρέλια και παλιόρουχα και δειλά προσπάθησα να δραπετεύσω μια και καλή. Περπατούσα για ώρες μέχρι που ξαφνικά είδα την πόρτα του σπιτιού μου και κατάλαβα πως τόση ώρα έκανα απλά τον γύρο της γειτονιάς. Σαν τον πνιγμένο που κρέμεται από τα μαλλιά του ξαναμπήκα στη φυλακή μου και προς μεγάλη μου έκπληξη κανείς δεν κατάλαβε πως έλειπα. Από τότε αποφάσισα να εξεγερθώ εναντίον της μοίρας μου, που με ήθελε μονάχα μητέρα και σύζυγο και τόλμησα να ονειρευτώ μια ζωή αφιερωμένη στα βιβλία και τη συγγραφή, όσο αδύνατο κι αν φαίνεται. Ξέρω πως δεν υπάρχει περίπτωση να έχω ποτέ αυτήν τη ζωή, αλλά με τα όνειρα που κάνω και με το γράψιμο νιώθω ελεύθερη, νιώθω πως κανείς δεν μπορεί να μου βάλει όρια. Μια κραυγή διαμαρτυρίας για όλα αυτά που οι άλλοι μου έχουν επιφυλάξει ως μοίρα, μια κραυγή με τον τρόπο που ξέρω και τα μέσα που έχω. Ναι, αυτό είναι, και είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο δεν έχω ακόμη παραδοθεί στις εντολές που μου προστάζουν, αν και μια μέρα ξέρω πως θα υποκύψω. Καμιά φορά σκέφτομαι το θάνατο και αναρωτιέμαι τι θα γινόταν εάν έδινα τέλος …ίσως οι γονείς μου να το πρόσεχαν, αφού δεν θα είχαν μέσο για να κάνουν κάποια συμφωνία για να μεγαλώσουν τα πλούτη τους. Ακόμα, εγώ θα γλίτωνα από την καταδικασμένη μοίρα μου, αλλά δεν ξέρω εάν έχω το κουράγιο. Αυτό είναι το μεγάλο μου δίλημμα: Τι να ακολουθήσω; Ποια απόφαση να πάρω;Γάμος ή θάνατος;
Μιχάλης Κάππας Γ2
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Σήμερα ημέρα Πέμπτη ο πατέρας μου μου ανακοίνωσε πως θέλει να με παντρέψει,αλλά εμένα η επιθυμία μου είναι να μην παντρευτώ και να αφιερώσω τη ζωή μου στη μελέτη και στο γράψιμο που τόσο αγαπώ.Νιώθω θλιμμένη και ανήμπορη να αρνηθώ την απόφαση που ήδη πήρε για εμένα.Απο το μυαλό μου αυτη τη στιγμή περνάνε πολλές και διάφορες σκέψεις,μια απο αυτές είναι να προσπαθήσω να δραπετεύσω για να καταφέρω να ακολουθήσω το όνειρο μου.Αλλά απο την άλλη φοβάμαι μήπως χειροτερέψουν τα πράγματα ή πάει κάτι στραβά και με αντιληφθούν.Τότε δεν ξέρω τι θα έκανα.Νιώθω πολυ καταπιεσμένη γιατί με αναγκάζουν να κάνω κάτι που δεν θέλω και αυτό μου στερεί την πραγματοποίηση του ονείρου μου και με απομακρύνει απο το να κάνω αυτο που θέλω.Δεν μπορώ να κάνω τίποτα.Δεν μου αρέσει που αποφασίζουν οι άλλοι για εμένα και για το μέλλον μου χωρίς καν να ενδιαφερθούν και να μάθουν ποια άποψη έχω εγώ ή τι πιστεύω.Είμαι σαν ένα πιόνι που το μεταχειρίζονται όπως θέλουν και αποφασίζουν προς τα που θα το μετακινήσουν.Είναι τόσο άσχημο συναίσθημα αυτό,το να μην μπορείς να είσαι ο ευατός σου.Ο πατέρας μου όταν μου είπε πως θέλει να με παντρέψει μου ανακοίνωσε κιόλας πως θα πρέπει να πάμε στην Ιταλία για να βρω γαμπρό,επειδή εδώ είναι δύσκολο να βρεθεί κάποιος.Δεν μπορούσα να πω τίποτα απλά κούνησα καταφατικά το κεφάλι μου.Απο μέσα μου ευχόμουν να γινόταν κάτι,έστω ένα θαύμα και να μην παντρευόμουν ή να άλλαζε γνώμη ο πατέρας μου αλλά δεν έγινε τίποτα.Μόλις μου το είπε αυτό μπήκα στο δωμάτιο,κλείδωσα την πόρτα και άρχισα να κλαίω,ήθελα να ξεσπάσω δεν μπορούσα άλλο.Έκλαιγα για ώρες αλλά κάποια στιγμή σκέφτηκα γιατί κάθομαι και κλαίω αφού δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα;Έτσι γράφω και πάλι στο ημερολόγιο μου γιατί με αυτό αφαιρούμαι στο γράψιμο.Αχχ,μακάρι να μπορούσα να ξεφύγω απο όλα,απο όλους και να ζήσω,να ζήσω το υπόλοιπο της ζωής μου ευτυχής και ελέυθερη,χωρίς να έχω κάποιον που να μου δίνει διαταγές και να αποφασίζει για εμένα.Αυτή η μέρα ήταν αρκετά δύσκολη για εμένα ώστε να την ξεπεράσω τόσο εύκολα.Ελπίζω να ακολουθήσουν καλύτερες και φωτεινότερες μέρες για να νιώσω και εγώ καλύτερα γιατί πραγματικά δεν μου αρέσει να είμαι.
Ολυμπία Ιγκιρλή Γ2
Κατερίνα Ζαρμπούτη Γ2
Είναι κακό που θέλω να ακολουθήσω τα όνειρά μου; Δεν αντέχω άλλο να μου απαγορεύουν να γράφω. Αν δέχονταν να με κλείσουν σε μοναστήρι όλα θα ήταν διαφορετικά... Θα μπορούσα να κάνω αυτό που πάντα ήθελα. Αλλά βέβαια η περιουσία και το χρήμα είναι το σημαντικότερο. Πρέπει να παντρευτώ, να κάνω παιδιά μόνο και μόνο για να πάρει την περιουσία η οικογένεια μου. Μα γιατί να είναι τόσο άδικοι μαζί μου;Μερικές φορές νιώθω ότι ζω μέσα σε ένα κλουβί και εάν προσπαθήσω να ξεφύγω από αυτό θα χειροτερέψουν πολύ τα πράγματα - αν υπάρχει χειρότερο από το να αποφασίζουν άλλοι για 'σένα, γιατί το φύλο σου θεωρείται κατώτερο... Θέλω να φύγω από αυτό το σπίτι. Θέλω να πάω κάπου όπου να μπορώ να αποφασίζω εγώ τη ζωή μου, κάπου που να μπορώ να ακολουθήσω τα όνειρα μου. Και στο υπόσχομαι! Κάποια στιγμή θα προσπαθήσω να φύγω κι αν δεν τα καταφέρω τότε ίσως επιλέξω το θάνατό μου. Δε θέλω να σου γράψω άλλο γιατί είμαι πολύ θυμωμένη.
Με πολλή αγάπη,
Ελισάβετ (κατά κόσμον Κατερίνα Παπαδάκη) Γ4
